Jak farmaceuta może pomóc pacjentom po urazach i stłuczeniach

Stłuczenia i tępe urazy są częstą przyczyną wizyt pacjentów w aptece. Farmaceuta jest najczęściej pierwszą osobą, którą kontuzjowany pacjent prosi o pomoc. Ważne jest, aby aptekarz umiał możliwie szybko i skutecznie udzielić porady, dotyczącej zaistniałego problemu oraz doborze właściwego preparatu.

SINIAKI

Siniak pojawia się najczęściej po uderzeniu nogą, czy ręką w twardą powierzchnię. Ciemnoczerwony kolor, powstały w miejscu uderzenia, jest spowodowany uszkodzeniem drobnych podskórnych naczyń i wysiękiem krwi do otaczających tkanek.. Zmiany skórne w postaci sińców, wybroczyn, czy niewielkich krwiaków są częste i towarzyszą nam przez całe życie. Powstają w wyniku codziennych urazów i stłuczeń. Czasami także po zastrzykach lub szczepieniu pojawiają się krwiaki. Nie wyglądają ładnie, jednak zwykle nie stanowią dużego zagrożenia. Są raczej normalną odpowiedzią organizmu na tego typu uraz. Bywa jednak, że niektóre choroby – np. zaburzenia krzepliwości krwi, usposabiają nasze ciało do krwiaków i wtedy wymagają specjalistycznej konsultacji lekarskiej. Stłuczenie to tępy uraz bez uszkodzenia ciała i przerwania skóry. Gdy po stłuczeniu kolana pojawia się zsinienie (tzw. siniak) i obrzęk to pierwsza pomoc polega na tymczasowym unieruchomieniu kończyny, a następnie na ochłodzeniu stłuczonego miejsca zimnym kompresem. (lodem, specjalnym sprayem). Ciągle okłady przyspieszają wchłanianie się krwi – przez pierwsze 3–4 dni zimne, a potem ciepłe. Najlepsza jest gaza zmoczona w wodzie o temperaturze 10–15°C. W przypadku wystąpienia niewielkiej opuchlizny i bólu należy stosować miejscowe preparaty w postaci kremu, żelu lub maści. Przy bardziej rozległych stłuczeniach wskazana jest konsultacja z lekarzem.

Postępowanie w przypadku siniaków

Siniak zwykle zanika po pewnym czasie od wystąpienia urazu. W miarę upływu czasu ciemny barwnik krwi wchłania się – siniak blednie i po około 10 dniach zupełnie zanika. Tak właśnie rozkładana jest przez organizm hemoglobina, składnik czerwonych krwinek. Aby zmniejszyć początkowy ból najlepiej jest bezpośrednio po urazie przyłożyć na skórę coś zimnego – lód, specjalny żel chłodzący itp. Zimno powoduje szybkie obkurczanie się naczynek krwionośnych, co zapobiega narastaniu wylewu krwi i ogranicza obszar siniaka. Jeśli jednak lokalnemu wylewowi wewnętrznemu krwi towarzyszy silny ból i obrzęk, zaś siniak jest „żywoczerwony” i duży – może to być bardziej niebezpieczny dla zdrowia krwiak. Lekiem, stosowanym w pierwszej pomocy, niedopuszczającym do powstawania krwiaków i siniaków jest Altacet (Alumni acetas tartras). Substancją czynną leku Altacet jest octanowinian glinu, który po zastosowaniu miejscowym na skórę działa ściągająco, łagodząc ból w obrębie ogniska zapalnego. Ponadto lek rozpulchnia naskórek, zmniejsza obrzęk tkanek, łagodzi objawy odczynu zapalnego. Lek ten występuje w postaci tabletek do przygotowania roztworów do stosowania zewnętrznego (np. w postaci okładów) lub w postaci żelu. Nowsza generacja leku jest już w wygodnej formie aerozolu. Dzięki zawartości mentolu nowoczesny preparat – Altacet Ice chłodzi i znieczula miejsce kontuzji, niedopuszczając do powstawania krwiaków i obrzęków.

Wybicie

Aby zmniejszyć początkowy ból najlepiej jest bezpośrednio po urazie przyłożyć na skórę coś zimnego – lód, specjalny żel chłodzący itp.

KRWIAKI

Krwiak to objawy niewielkiego wylewu krwi z uszkodzonych naczyń do wnętrza ciała.
Przyczyną krwiaka może być duża siła kontaktu z twardą powierzchnią, np. upadek lub uderzenie. Takie urazy powodują zwykle uszkodzenia licznych naczyń krwionośnych, znajdujących się pod skórą. Wylew krwi do tkanek w pierwszych chwilach może być niewidoczny. Dopiero po pewnym czasie dochodzi do stopniowego wchłaniania krwiaka (resorpcji), co objawia się zmianami kolorów miejsca urazu, z ciemnogranatowego do żółtego. Ponadto skutki uderzenia powodują wydzielenie mediatorów zapalenia – co skutkuje obrzękiem i bólem. Duże krwiaki wymagają konsultacji lekarskiej. Warto przy tym zauważyć, że nawet po niewielkich urazach duże krwiaki mogą powstać u osób szczególnie wrażliwych na urazy – tj. cierpiących na nadciśnienie, u osób ze skazą krwotoczną.

W momencie, gdy krwiak jest już uformowany, rozpoczyna się jego wchłanianie. Następuje rozkład enzymatyczny i resorbowanie składników krwi przez wyspecjalizowane komórki. W miarę rozkładu składników krwi zmiana staje się brązowawa, zielonkawa, ciemnożółta, w końcu zanika. Niewielki krwiak, powstały po lekkim uderzeniu czy upadku zresorbuje się sam. Jednak bez względu na wielkość kontuzji lepiej jest bezpośrednio po urazie zastosować zimny okład. „Zimno” obkurcza naczynia i ogranicza obszar wylewu krwi. Zimne okłady powinno się stosować przez pierwsze 3–4 dni (zawsze powinny być przykładane przez kompres, a nie bezpośrednio na skórę); a potem ciepłe okłady.

LEKI Z APTEKI POMOCNE W LECZENIU SINIAKÓW I KRWIAKÓW

Kasztanowiec zwyczajny – Aesculus Hippocastanum
Surowcem leczniczym jest nasienie kasztanowca – Semen Hippocastani.

Nasienie kasztanowca zawiera, jako główną substancję czynną saponinę- escynę. Zmniejsza ona przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych, poprawia ich elastyczność oraz wzmacnia je przed urazem. Escyna poprawia także krążenie obwodowe, ukrwienie skóry oraz mięśni. Ponadto poprawia wchłanianie płynu surowiczego w miejscu obrzęku oraz działa przeciwzapalnie.

Kasztanowiec to bardzo pomocny środek w zapobieganiu zakrzepom krwi. Usprawnia krążenie obwodowe i mózgowe krwi, usuwa obrzęki wywołane poważnymi schorzeniami serca, obrzęki pooperacyjne i występujące np. po kontuzjach, stłuczeniach itd. Wyciąg z kasztanowca leczy zapalenie żył i uaktywnia ukrwienie narządów wewnętrznych.
Kasztanowiec znalazł zastosowanie w leczeniu obrzęków różnego pochodzenia, także w zaburzeniach krążenia żylnego, żylaków. Maści, zawierające w składzie ekstrakty z kasztanowca, stosuje się w obrzękach, krwiakach oraz siniakach.

Wybicie

Maści, zawierające w składzie ekstrakty z kasztanowca, stosuje się w obrzękach, krwiakach oraz siniakach.

Arnika górska – Arnica montana
Nalewka z koszyczka arniki jest preparatem galenowym sporządzonym wg przepisu farmakopealnego. Otrzymywana jest w procesie wytrawiania mieszaniną etanolu i wody koszyczka arniki górskiej – Arnica montana Linnè, gatunku byliny z rodziny astrowatych – Asteraceae.

W skład nalewki wchodzą w większości związki zawarte w surowcu zielarskim. Głównie laktony sekswiterpenowe typu helenanolidu – estrowe pochodne helenaliny i 11,13-dihydrohelenaliny, arnikolidy, pochodne kemferolu, kwercetyny, astragalina, kwas chlorogenowy, kwas kawowy, cynaryna. Ponadto w mniejszych ilościach inne związki poliacetonowe, węglowodory parafinowe, kwasy tłuszczowe, irydoid, fenolokwasy związane i wolne, tymol i jego pochodne metylowe, arnidiol, faradiol, β-amyryna, aminy (m.in. cholina, betaina, lekton, arnifolina), fitosterole, karotenoidy.

Związki czynne, zawarte w nalewce z koszyczka arniki, dobrze i szybko wchłaniają się z powierzchni skóry, uszczelniając ściany naczyń krwionośnych i zapobiegając zlepianiu krwinek.

Preparat zastosowany miejscowo zmniejsza ciśnienie w naczyniach podskórnych, zapobiega przenikaniu osocza poza naczynia włosowate. Wykazuje działanie przeciwobrzękowe i przeciwbólowe. Przyspiesza wchłanianie wylewów podskórnych (siniaków). Ponadto działa także antyseptycznie (wskutek zawartości tymolu i jego pochodnych).

Nalewka z koszyczka arniki jest stosowana miejscowo w postaci preparatów farmaceutycznych lub po rozcieńczeniu w stłuczeniach, obrzękach pourazowych, krwawych wybroczynach, krwiakach.

Także w uszkodzeniach naskórka, stanach zapalnych skóry, odczynach alergicznych po ukąszeniu owadów, wrzodach skóry i czyrakach. Niekiedy także w leczeniu trudno gojących się ran i oparzeń oraz do płukania jamy ustnej.

Wyciąg gęsty z arniki wchodzi w skład złożonej maści Arcalen. Pozostałymi składnikami maści są: ziele nagietka, eskulina oraz olejek tatarakowy. Maść działa p/zapalnie i p/zakrzepowo, przyspiesza resorpcje krwawych wylewów podskórnych oraz wysięków stawowych po urazach i złamaniach. Maść może być także stosowana w masażu sportowym, ponieważ zwiększa efektywność zabiegu i uelastycznia tkankę.

Nagietek lekarski – Calendula officinalis
Surowcem farmaceutycznym jest kwiat nagietka – Calendulae flos. Kwiaty zawierają m.in. karotenoidy, flawonoidy, fitosterole, triterpeny i olejek lotny. Nagietek stosowany zewnętrznie wykazuje działanie p/zapalne, p/ bakteryjne, zwiększa bliznowacenie uszkodzonej skóry. Nagietek stosuje się zewnętrznie w postaci nalewki lub maści w stłuczeniach, odmrożeniach, oparzeniach (szczególnie promieniami UV).

Heparyna

Heparyna jest wytwarzana wyłącznie w komórkach tucznych, występujących w dużych ilościach w wątrobie, płucach, błonie śluzowej jelit, skórze, błonie śluzowej nosa oraz spojówkach. Magazynowana jest razem z histaminą w ziarnistościach tych komórek. Jest wielkocząsteczkowym polimerem kwasu glukuronowego i iduronowego z glukozaminą. Dokładnej masy cząsteczkowej heparyny nie da się określić ze względu na to, że jest to zawsze mieszanina polimerów o różnych masach od 5000 do 30 000. Średnią masę podaje się w zakresie 12 000–15 000. Aktywność heparyny wyraża się w jednostkach międzynarodowych: 1 jm = 1/130 mg międzynarodowego standardu heparyny. Heparyna najczęściej jest otrzymywana z płuc wołowych lub błony śluzowej jelit świń, zwykle w postaci soli sodowych, wapniowych lub magnezowych.. Główny mechanizm przeciwzakrzepowego działania heparyny jest związany z jej aktywnością antykoagulacyjną, którą mogą hamować białka kationowe: protamina, czynnik płytkowy i globina. Heparyna podana pozajelitowo zapobiega krzepnięciu krwi przez oddziaływanie na różne elementy układu krzepnięcia. Zasadniczy mechanizm działania polega na aktywacji antytrombiny, która z kolei hamuje trombinę i inne proteazy serynowe. Aktywacja antytrombiny zachodzi za pośrednictwem struktury pięciosacharydowej w cząsteczce heparyny, której związanie się z antytrombiną prowadzi do zmian konformacji i przez to do aktywacji antytrombiny. Do hamowania trombiny jest potrzebne utworzenie kompleksu heparyny z antytrombiną i trombiną.

W lecznictwie stosowane są również preparaty z heparyną do wcierania na skórę w postaci maści, kremów i żeli. Nowoczesne postacie heparyny występują w formie aerozoli z liposomami, które ułatwiają przenikanie heparyny przez naskórek. Przeznaczone są one do leczenia zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych, stanów zastoinowych krwi w kończynach, żylaków, stłuczeń i urazów tępych.

Obecnie znane jest wielokierunkowe działanie heparyny: przeciwzapalne, przeciwwirusowe, immunosupresyjne, przeciwłuszczycowe i hipolipemiczne.

Wybicie

W lecznictwie stosowane są również preparaty z heparyną do wcierania na skórę w postaci maści, kremów i żeli. Nowoczesne postacie heparyny występują w formie aerozoli z liposomami, które ułatwiają przenikanie heparyny przez naskórek.

Heparynoidy

Są pochodnymi heparyny, stosowanymi m.in. miejscowo. Działają przeciwzapalnie, przyspieszają wchłanianie obrzęków, krwiaków, wszelkiego rodzaju nacieków. Ponadto przeciwdziałają tworzeniu się skrzepów oraz stymulują regeneracje uszkodzonej tkanki łącznej. Związki te normalizują także lepkości, przepuszczalności oraz zdolności wiązania wody w substancji międzykomórkowej tkanki podskórnej. Heparynoidy zwiększają przepływ krwi i przez to zmniejszają dolegliwości bólowe.

Heparynoidy są stosowane w powierzchniowych uszkodzeniach tkanek miękkich, zapaleniu żył, siniakach, krwiakach, hemoroidach.

W praktyce aptecznej dostępne są maści złożone, zawierające w składzie heparyno idy.

HELASON zawiera sól sodową heparynoidu oraz hialuronidaze. Maść wykazuje działanie przeciwzakrzepowe i przeciwzapalne, a także przeciwobrzękowe i przeciwzapalne. Maść stosuje się w krwiakach oraz siniakach pourazowych. Maści nie należy stosować na rany otwarte.

LUMBOLIN także występuje w postaci maści, obok heparynoidu zawiera także ester etylenoglikolowy kwasu salicylowego oraz ester benzylowy kwasu nikotynowego.

Maść wykazuje skojarzone działanie składników, m.in. p/zapalnie, rozszerzające na naczynia, poprawia krążenie krwi. Maść działa także p/bólowo

Borowina

Borowina jest odmianą torfu, powstającą w procesie butwienia roślin oraz innych substancji organicznych na skutek działania wilgoci i ciepła, bez dostępu powietrza, przy udziale drobnoustrojów. Przepływające przez gleby torfowe wody źródeł mineralnych odkładają minerały w torfie. W borowinie występują kwasy organiczne, minerały, substancje bitumiczne, żywice, garbniki, związki siarki, węgiel torfowy.

Borowina stosowana w postaci plastrów okładów czy maści jest doskonałym środkiem przegrzewającym oraz rozszerzającym naczynia krwionośne. Ma to pozytywny wpływ na poprawę odpływu krwi i chłonki przy zastojach obwodowych. Pod wpływem kąpieli borowinowych i okładów ulegają wessaniu wycieki stawowe, mięśnie się rozluźniają, ruchomość stawów zdecydowanie się zwiększa. Pod wpływem borowiny dochodzi także do pobudzenia układu hormonalnego, zwłaszcza przysadkowo-nadnerczowo-jajnikowego. Zwiększa się wydzielanie 17 ketosteroidów oraz zmniejsza liczba eozynofili.

Borowina jest wskazana w przewlekłych chorobach stawów, ścięgien i mięśni. Przeciwwskazaniem do stosowania zabiegów borowinowych są czynne procesy zapalne oraz zaburzenia krążenia.

Borowina wchodzi także w skład maści stosowanych w przypadku schorzeń kostno-stawowo-mięśniowych.

SÓL Z Morza Martwego

SÓL KARNALITOWA Z MORZA MARTWEGO

WYSOKO ZMINERALIZOWANA SÓL MAGNEZOWO-POTASOWA O CHARAKTERZE TERAPEUTYCZNYM

(93 – 97% CARNALLITE: KCL, MgCL2, 6H2O, 3-7% NaCL)

Sól karnalitowa – jest najpopularniejszym gatunkiem soli pochodzącym z Morza Martwego. Ze względu na swój skład nazywana jest również solą magnezowo – potasową. Morska sól karnalitowa charakteryzuje się zupełnie innym składem oraz właściwościami od powszechnie znanej soli kuchennej. Jak sama nazwa wskazuje w soli magnezowo – potasowej z Morza Martwego głównym związkiem chemicznym jest KARNALIT – czyli uwodniony podwójny chlorek potasu i magnezu o wzorze chemicznym KCl • MgCl2 • 6H2O.

Jego cechą charakterystyczną jest fakt, że sól ta sprawia wrażenie lekko wilgotnej, a czasami zdarza się że wydaje się być lekko oleista. Za takie wrażenie oleistości jest odpowiedzialny magnez – zawarty w dużej ilości w soli.

W soli karnalitowej dominującymi pierwiastkami są: magnez, potas i wapń. Dodatkowo w mniejszych ilościach występuje żelazo, chrom, mangan, cynk. Bardzo oryginalne połączenie tych substancji w kryształach soli magnezowo – potasowych i ich unikalne oddziaływanie na skórę człowieka powoduje, że jest to najbardziej pożądana sól z Morza Martwego.

Sól karnalitowa jest idealna do zabiegów:

• Kąpiele z całkowitym zanurzeniem ciała
• Kompresy solne
• Peelingi solne
• Kąpiele częściowe – na przykład stóp
• Roztwory kosmetyczne – szczególnie polecane do pielęgnacji cery z problemami

Działanie soli karnalitowej:

• Przyspiesza przemianę materii
• Nawilża i odżywia skórę
• Poprawia krążenie krwi
• Usuwa zmęczenie, działa relaksująco i uspokajająco na organizm
• Przyczynia się do zmniejszenia bólu spowodowanego zmianami reumatycznymi, artretycznymi, bólami pourazowymi oraz bólem spowodowanym napięciem mięśni
• Zmniejsza problemy związane ze stopami – pocenie się stóp oraz pękanie skóry pięt
• Likwiduje podrażnienia skóry
• Wspomaga walkę z trądzikiem i wypryskami
• Wspomaga zabiegi odchudzające
• Zmniejsza efekty związane z „pomarańczową skórką” oraz rozstępy

Z tych też powodów zalecamy aby co najmniej dwa razy w tygodniu zażywać takich kąpieli.

Dlaczego to takie ważne?

Udowodniono naukowo , że w czasie kąpieli w solance, a także w trakcie stosowania okładów solnych i błotnych – niektóre pierwiastki są wchłaniane przez pory skóry do krwi (np. magnez). Mało kto wie, że właśnie w czasie kąpieli w solach z Morza Martwego organizm w naturalny sposób może uzupełniać ewentualne niedobory magnezu.

Badania naukowe udowodniły skuteczność związków w produktach z morza martwego w leczeniu różnych schorzeń, w tym chorób skóry takich jak łuszczyca, schorzenia alergiczne, choroby łojotokowe, leczenie trądziku młodzieńczego, skutecznie przeciwdziałają niektórym przypadkom egzemy, łagodzą drobne podrażnienia i stany zapalne skóry, głęboko ją oczyszczając. Dla sportowców także idealny. Po ciężkim treningu, miorelaksacja w wannie, poprawa krążenia czy uzupełnienie niedoborów magnezu.